Στις μέρες μας, η λέξη “άγχος” έχει γενικά αρνητική χροιά. Ακούμε συνεχώς ανθρώπους να λένε ”Η ζωή μου είναι τόσο αγχωτική, που δεν αντέχω άλλο” ή ”Αρρώστησα επειδή είχα άγχος”. Και αν μπορούσαμε να διαλέξουμε μια εικόνα για να περιγράψουμε κάποιον που βρίσκεται υπό άγχος, αυτή θα ήταν ένα λεπτό, κουρασμένο με σακούλες στα μάτια και ένα βλέμμα απελπισίας άτομο. Έχω δίκιο; Αλλά, το στρες είναι πραγματικά χρήσιμο για λόγους επιβίωσης. Διαφορετικά, η διαδικασία της εξέλιξης θα επέλεγε να το εξαφανίσει από τη ζωή μας. Πρώτα λοιπόν θα ορίσουμε τι είναι το στρες και μετά θα αναλύσουμε λίγο το βραχυπρόθεσμο και το μακροπρόθεσμο/χρόνιο στρες.
Ένας ολοκληρωμένος ορισμός αναφέρει ότι το στρες είναι μια σειρά γεγονότων, που αποτελείται από ένα ερέθισμα (στρεσογόνος παράγοντας), το οποίο προκαλεί μια αντίδραση στον εγκέφαλο (αντίληψη του στρες), η οποία ενεργοποιεί τα φυσιολογικά συστήματα μάχης ή φυγής στο σώμα (απόκριση στο στρες).
Η ψυχοφυσιολογική αντίδραση στο στρες είναι ένας από τους θεμελιώδεις μηχανισμούς επιβίωσης της φύση. Χωρίς μια αντίδραση στρες μάχης ή φυγής, ένα λιοντάρι δεν θα είχε καμία πιθανότητα να πιάσει μια γαζέλα, όπως και η γαζέλα δεν θα είχε καμία πιθανότητα διαφυγής. Η απάντηση στο στρες αποτελείται από τις “τρεις μεγάλες” ορμόνες του στρες: τη νορεπινεφρίνη και την επινεφρίνη που απελευθερώνονται από το συμπαθητικό νευρικό σύστημα και την κορτιζόλη, η οποία προκαλείται μετά από ενεργοποίηση του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων.
Η μεγάλη διαφορά μεταξύ βραχυπρόθεσμου και μακροπρόθεσμου στρες είναι η διάρκεια του στρες. Το βραχυπρόθεσμο στρες έχει οριστεί ως το στρες που διαρκεί για μια περίοδο από λεπτά έως ώρες, ενώ το χρόνιο στρες ως το στρες που επιμένει για αρκετές ώρες την ημέρα για εβδομάδες ή μήνες. Κατά τη διάρκεια του βραχυπρόθεσμου στρες, ενεργοποιούνται πολλαπλά φυσιολογικά συστήματα για να καταστεί δυνατή η επιβίωση σε κατάσταση μάχης ή φυγής. Η αντίδραση μάχης ή φυγής είναι μια αυτόματη φυσιολογική αντίδραση σε ένα γεγονός που γίνεται αντιληπτό ως στρεσογόνο ή τρομακτικό. Η αντίληψη της απειλής ενεργοποιεί το συμπαθητικό νευρικό σύστημα και πυροδοτεί μια οξεία αντίδραση στρες που προετοιμάζει τον οργανισμό για μάχη ή φυγή.
Σε απάντηση στον κίνδυνο ή το στρες, το συμπαθητικό νευρικό σύστημα μπορεί να επηρεάσει:
Μάτια: Διευρύνονται οι κόρες των ματιών έτσι ώστε περισσότερο φως να εισέλθει και να βελτιωθεί η όρασή.
Καρδιά: Αυξάνεται ο καρδιακός ρυθμός για να βελτιωθεί η παροχή οξυγόνου σε άλλα μέρη του σώματός.
Πνεύμονες: Χαλαρώνουν οι μύες των αεραγωγών για να βελτιωθεί η παροχή οξυγόνου στους πνεύμονές.
Πεπτικό σύστημα: Επιβραδύνεται η πέψη, ώστε η ενέργειά της να διοχετεύεται σε άλλες περιοχές του σώματός.
Ήπαρ: Ενεργοποιούνται οι ενεργειακές αποθήκες στο συκώτι σε ενέργεια που μπορεί να χρησιμοποιηθεί γρήγορα.
Αυτές οι επιδράσεις σας βοηθούν σε καταστάσεις όπου μπορεί να χρειαστεί να σκεφτείτε ή να δράσετε γρήγορα. Βελτιώνουν την όραση, τα αντανακλαστικά, την αντοχή και τη δύναμή σας. Το συμπαθητικό νευρικό σας σύστημα ενεργοποιείται επίσης σε στιγμές που το σώμα σας βρίσκεται υπό πίεση, όπως όταν είστε άρρωστοι ή όταν ασκείστε.
Η δραστηριότητα του συμπαθητικού νευρικού σας συστήματος επηρεάζει επίσης το ανοσοποιητικό σας σύστημα και τις διαδικασίες επιδιόρθωσης του σώματός σας. Αυτές οι επιδράσεις μπορούν να βοηθήσουν το σώμα σας να ξεκινήσει γρήγορα τις επισκευές σε έναν τραυματισμό, αν τραυματιστείτε.
Τώρα, που καταλάβαμε πώς λειτουργεί το βραχυπρόθεσμο στρες και ότι είναι απαραίτητο για εμάς προκειμένου να επιβιώσουμε, ας προχωρήσουμε στο μακροπρόθεσμο ή χρόνιο στρες.
Η μακροχρόνια ενεργοποίηση του συστήματος απόκρισης στο στρες και η υπερβολική έκθεση στην κορτιζόλη και σε άλλες ορμόνες του στρες που ακολουθεί μπορεί να διαταράξει σχεδόν όλες τις διαδικασίες του σώματός σας
Το χρόνιο στρες μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη έκκριση κορτικοστεροειδών και γλυκοκορτικοειδών στο αίμα. Τα κορτικοστεροειδή οδηγούν σε κατακράτηση ιόντων νατρίου και νερού στα νεφρά και σε αύξηση του όγκου του αίματος και της αρτηριακής πίεσης. Και τα γλυκοκορτικοειδή οδηγούν στον καταβολισμό των πρωτεϊνών και των λιπών και τη μετατροπή τους σε γλυκόζη που έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της γλυκόζης στο αίμα και μια μερική ανοσοκαταστολή.
Επίσης, το χρόνιο στρες μπορεί να επηρεάσει τόσο τη σωματική όσο και την ψυχολογική μας ευεξία προκαλώντας ποικίλα προβλήματα:
- Μείωση της μυϊκής μάζας λόγω του καταβολισμού των πρωτεϊνών
- Ανεπαρκές ανοσοποιητικό σύστημα
- Διαταραχή του πεπτικού μικροβιώματος και μειωμένη απορρόφηση και πέψη.
- Εναπόθεση αθηρωματικών πλακών στα τοιχώματα των αρτηριών και αύξηση της γλυκόζης (υψηλό σάκχαρο στο αίμα).
- Απώλεια μαλλιών,
- κόπωση,
- ψυχολογικές μεταπτώσεις και έλλειμμα προσοχής.
- Ορμονική ανισορροπία, ακανόνιστες περίοδοι.
Το υψηλό σάκχαρο στο αίμα και οι ορμονικές ανισορροπίες είναι πραγματικά σημαντικές και θα το τονίσω αυτό ειδικά σε εσάς κυρίες μου γιατί αυτές μπορούν να οδηγήσουν σε ευαισθησία στην ινσουλίνη (αρκετά συχνή στο PCOS) και σε ανωορρηκτικούς κύκλους( κυρίως επειδή η κορτιζόλη επηρεάζει τις ορμόνες σας καταστέλλοντας την προγεστερόνη) και γνωρίζουμε τη μεγάλη σημασία της ωορρηξίας στη γονιμότητα και την όλη υγεία μας.
Αυτές οι πληροφορίες σας παρέχονται για εκπαιδευτικούς και ενημερωτικούς σκοπούς, ώστε να σας βοηθήσουν να κατανοήσετε το σώμα σας και να βρείτε τη δική σας Ευεξία.